Wat is teamontwikkeling?

Binnen de sociale- en organisatiepsychologie is veel onderzoek gedaan naar de noodzaak van het op constructieve wijze doormaken van een groepsontwikkelingsproces, voordat deze samenwerkingsvorm optimaal functioneert.

Dit ontwikkelproces kan door de (team)leider gestimuleerd worden door het leiderschap in een team aan te passen op de mate van volwassenheid van een groep.

Dit betekent dat er verschillende fases in de ontwikkeling van een groep worden onderscheiden en dat de prestatie op gestelde doelen een samenhang laat zien met deze ontwikkelingsfases. Als een team deze fases niet goed doorloopt leidt dat tot lage productiviteit en prestaties omdat men bijvoorbeeld  ineffectieve wijze omgaat met conflicten, te weinig of juist  te veel onderling vertrouwen ervaart wat leidt tot ineffectieve samenwerking.


Verschillende ontwikkelingsfases

Voor onderzoekers van teamontwikkeling kan ontwikkeling zoveel betekenen als de groei van groepssolidariteit of cohesie, veranderingen in houding naar de leider, veranderingen in de verhouding onder groepsleden, veranderingen in de primaire zorgen van groepsleden en veranderingen in taakrichtlijn en output van een groep. Een aantal universele thema’s zijn echter wel te onderscheiden. Over het algemeen worden bij de beschouwing van teamontwikkeling, waarbij de ontwikkeling van de groep als geheel bekeken wordt, verschillende ontwikkelingsfases gedefinieerd (zie bijvoorbeeld  Tuckman en  Wheelan).

Deze Theorieën over teamontwikkeling verschillen in de basis weinig van elkaar. Voor de fases wordt een specifiek pad gedefinieerd dat lineair of cyclisch doorlopen kan worden. Een specifiek pad verwijst naar het verloop van de ontwikkeling in de tijd.

Er is ook een meer functionele manier om naar de ontwikkeling van teams te kijken. Hierbij kijk je niet naar de volwassenheid van de groep, maar breder naar alle relevante factoren die van invloed zijn op het succes van een team. 


Ontwikkeling van een team is als die van een mens

De ontwikkeling van een groep is te vergelijken met die van een kind dat volwassen wordt. De peutertijd en pubertijd zijn een voorbeeld van twee stadia die een mens tijdens het volwassen worden doorloopt. Beide stadia zijn van belang om als mens te groeien en om zelfstandig te leren functioneren. Een groep doorloopt soortgelijke stadia om “volwassen” te worden en om zelfstandig te leren functioneren.


Wat ontwikkel je met teamontwikkeling?

De groepsontwikkelingstheorieën die pad-afhankelijke ontwikkeling beschrijven zijn gebaseerd op psychologische componenten zoals de mate waarin men zich veilig voelt in de groep en gedragsmatige componenten zoals de manier waarop met meningsverschillen wordt omgegaan.

Psychologische en gedragsmatige factoren van teamontwikkeling

Groepsleden vormen door de tijd heen een psychologische representatie van de groep en van het verwachte gedrag in deze groep. Hiermee bepalen zij welk gedrag zij zelf in de groep willen en kunnen vertonen. Psychologische componenten bepalen hoe de groep door groepsleden ervaren wordt. Belangrijke psychologische componenten zijn groepscohesievertrouwen en  psychologische veiligheid. Leden van een team dat in een hogere ontwikkelingsfase verkeert, ervaren het team als hechter en meer vertrouwd. Naarmate deze groepsdynamische eigenschappen zich ontwikkelen, durft men kritischer en eerlijker tegen elkaar te zijn en staat men meer open voor elkaar. Dit heeft volgens  Wheelan een positieve invloed op de samenwerking en op de teamprestatie. Gedragsmatige componenten beschrijven het gedrag dat groepsleden in de groep vertonen. Belangrijke gedragsmatige componenten zijn communicatie, feedback en omgang met conflicten.

Samengevat ontstaat er een uitgebreid maar divers beeld van relevante psychologische en gedragsmatige componenten die deel uitmaken van het ontwikkelingsproces van groepen. Daarbij wordt uitgegaan van de dominante stroming in de literatuur waarin groepsontwikkeling door de tijd heen de potentie heeft om een team volwassen te maken en hierdoor effectiever en productiever te laten presteren. Het is mogelijk om  als teamleider deze ontwikkeling actief te stimuleren. Hiermee ontstaan interessante mogelijkheden om de teamprestatie te verhogen.

Verder lezen

Een model om teamontwikkeling gestructureerd vorm te geven. 

Het bekende 5-fase model van Tuckman.

Een meer recent model voor stadia van groepsontwikkeling.

Een model om de talenten in je team optimaal te benutten

Ontwikkel samenwerkingsvaardigheden

Teams ontwikkelen zich pas echt als ieder teamlid regelmatig aandacht besteed aan de manier van samenwerken. Dit werkboek helpt hen daarbij!